فصل اول: کلیات و اصول تفکر و تعقل
17: تدبر در هدف
خداوندی که این جهان را بنا کرده می فرماید: و ما خلقنا السماء و الأرض و ما بینهما لاعبین (16، سوره مبارکه انبیا) ما آسمان و زمین را برای بازیچه نیافریدیم.
درک مقصد حیات و حرکت حساب شده در مسیر آن، لحظه های زندگی انسان را معنا می بخشد و جهت و استحکام قدم های او را تنظیم می کند.
به عقیده ی ما، بشر یک میلیون اشتباه ندارد، بلکه تنها و تنها یک اشتباه مرتکب شده است آن این است که: هدف و ایده آل زندگی خود را نمی داند. علامه محمدتقی جعفری (کتاب تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی)
آنکه در مشکلات خود و دیگران غوطه ور شده و راه خلاص را نمی داند، کافی است چند سوال مهم را از خود بپرسد: از زندگی ات چه می خواهی؟ آنگاه که پاسخ خود را دریافت، سوال دوم را بپرسد: به خاطر آن چه کار حاضری بکنی؟ پس ابتدا هدف را مشخص می کنیم سپس وارد مرحله بعدی می شویم: تدبر در انتخاب درست هدف (پیش بردن آن برای رسیدن به سطوح بالاتر حیات) و تعیین مسیر مناسب آن.
مثلا اگر می خواهیم در میان مردم و خانواده عزیز (محبوب ) محترم باشیم، آنگاه از خود بپرسیم: برای نیل به این هدف چه کنیم؟
امام صادق علیه السلام فرمودند: عمل کننده بدون بصیرت، مانند رونده بر غیر مسیر اصلی است. سرعت در رفتن، چیزی جز دور شدن بر او نمی افزاید. (کافی، ج1، ص106)
تدبر و بررسی در این هدف خاص، دریچه ای از سوالات متناسب با آن را به رویمان می گشاید:
1⃣آیا مردم در برابر رفتارهای خوب و شایسته همیشه قدرشناسند؟
2⃣آیا عزت انسان در دست مردم است؟
3⃣آیا این هدف برای زندگی کافی است؟
4⃣آیا هر احترام ظاهری، وما حقیقی است؟
5⃣آیا انسان های بزرگ، مورد احترام همه بوده اند؟
6⃣آیا هدفی که بستگی به حال و رفتار دیگران دارد هدف خوبی برای ماست؟
7⃣آیا می توان به افق بالاتری رسید که احترام گذاشتن یا نگذاشتن دیگران خللی در آرامش ما ایجاد نکند؟
اگر هدف را معین کنیم، روش های مناسب برای تحقق آن را پیدا می کنیم، چون با هر شیوه رفتاری به نتیجه مطلوب نخواهیم رسید.
با بررسی سوالات فوق، مثلا به این نتیجه می رسیم که داشتن عزت و احترام در تحقق اهداف والاتر زندگی موثر است.
حال تلاش می کنیم که تا حد امکان، اعتقادات و رفتارهای خود را در مسیر چنین هدفی قرار دهیم.
برای پیدا کردن مسیر، سوالات بعدی برایمان مطرح می شوند:
1⃣آیا نوع احترامی که انتظار داریم عاقلانه است؟
2⃣آیا می شود مردم را دوست نداشت و محبوب شد؟
3⃣آیا هر دلسوزی و اظهارنظری لازم است؟
4⃣آیا حفظ عزت دیگران در محبوبیت ما موثر است؟ در این راستا چه کنیم؟
5⃣آیا مطالعه رفتار افراد عزیز و محبوب برای رسیدن به این هدف موثر است؟ .
اگر مراسمی برگزار می کنیم، اگر درس می خوانیم، اگر دوست می شویم، اگر قهر می کنیم، در هر انتخابی اگر ملاک های خاص را در نظر می گیریم،
این چند سوال را مرور کنیم:
❓از این کار چه هدفی داریم؟
❓آیا این هدف مناسبی برای زندگی است؟
❓برای رسیدن به این هدف چه کارهایی کنیم و چه کارهایی نکنیم؟
عاقبت اندیشی یعنی در هر کار کوچک و بزرگی که انجام می دهیم، به علت و انگیزه و فایده و ضرورت و ثمره و ارتباط آن با نهایت کار خود توجه کنیم.
اگر خطا و انحراف است، رهایش کرده و اگر درست است، عوامل نزدیک شدن به آن را بررسی کرده و آن را تا بلندای رو کردن به "وجه رب اعلی" برسانیم.
کسی که مقصدش کوتاه و پایان یافتنی است و توان خود را محدود نگاه داشته، مورد خطاب این آیه است: فلا اقتحم العقبه
بالا نمی رود تا ببیند چقدر افق های بالا شکوهمندترند.
گمان می کند اگر چند خطی بخواند، چند سوره ای نگاه کند، یا لطفی، محبتی به کسی کند، دروازه های پایانی را طی کرده و دیگر راهی برای ادامه ندارد.
همت بلند دار که مردان روزگار
از همت بلند به جایی رسیده اند
#درس_سیزدهم-2
درباره این سایت